Choć kleszcze kojarzą się głównie z lasami i wakacyjnymi spacerami, te niepozorne pajęczaki potrafią być aktywne już od lutego. Ich ukąszenie jest bezbolesne, ale może nieść poważne konsekwencje zdrowotne – w tym groźną boreliozę. W samym tylko 2025 roku na Podkarpaciu zdiagnozowano już ponad 7 tysięcy przypadków tej choroby. Sprawdź, jak się chronić, co robić po ukąszeniu i dlaczego nie warto badać samego kleszcza. Zdrowie masz tylko jedno – zadbaj o nie odpowiedzialnie.

Pierwsze osobniki kleszczy stają się aktywne już na przełomie lutego i marca. Kleszcz może mieć wielkość główki od szpilki, ale po najedzeniu się zwiększa swój rozmiar wielokrotnie. Czeka na żywiciela na krzewach, w trawie, w miejscach wilgotnych. Ich ukąszenie choć bezbolesne, może wiązać się z ryzykiem zakażenia chorobami odkleszczowymi.

Nieleczona borelioza może prowadzić do wielu groźnych powikłań
Borelioza, inaczej choroba z Lyme, to choroba bakteryjna. Niewielki odsetek kleszczy jest nosicielami i nie każdy kontakt z zakażonym kleszczem powoduje zachorowanie, ale jeśli borelioza się rozwinie, może prowadzić do poważnych powikłań. Borelioza może rozwijać się w ciągu miesięcy, a nawet lat. Bezwzględnie trzeba ją leczyć. Dlatego już pierwsze objawy wymagają antybiotykoterapii.

Badaj siebie, nie kleszcza
Badanie kleszcza pozwala jedynie określić, czy jest on nosicielem krętków Borrelia. Dodatni wynik nie potwierdza przeniesienia krętków do organizmu ludzkiego. Nie można zatem na podstawie badania kleszcza potwierdzić, że doszło do zarażenia u człowieka.

– Takie badanie, zgodnie z przepisami, nie może być uznane za badanie diagnostyczne. Co więcej, nie jest także rekomendowane przez gremia naukowców oraz specjalistów w dziedzinie chorób zakaźnych – informuje Monika Pintal-Ślimak, prezes Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych.

Kleszcza wkłutego w skórę, należy usunąć jak najszybciej
Im dłużej kleszcz ma kontakt z krwią człowieka, tym większe jest ryzyko zakażenia. Znaczący wzrost ryzyka zakażenia bakterią przenoszoną przez kleszcze pojawia się po 36 godzinach od momentu wkłucia. W aptekach dostępne są odpowiednie narzędzia do bezpiecznego i skutecznego, samodzielnego usuwania kleszczy. Wszystkie z nich gwarantują bezpieczne uchwycenie kleszcza bliżej skóry i skuteczne wyciągnięcie go. Nie czekaj na pomoc lekarską, bo niepotrzebnie zwiększasz ryzyko zachorowania na choroby wywołane drobnoustrojami przenoszonymi przez te pajęczaki.

Usunięcie kleszcza jest zabiegiem higienicznym, nieinwazyjnym, wykonywanym samodzielnie, podobnie jak usunięcie innych pasożytów ze skóry lub usunięcie drobnej drzazgi. Po usunięciu kleszcza obserwuj miejsce po wkłuciu, ponieważ niektóre z charakterystycznych objawów zakażenia mogą się pojawiać nawet kilka tygodni po zakażeniu.

Czego nie robić?
Pamiętaj aby kleszcza:
• nie wyciągać „gołymi” palcami
• nie rozgniatać
• nie wyciskać
• nie wykręcać
• nie przypalać
• nie smarować tłustymi substancjami lub innymi chemikaliami (np. kosmetykami do ciała, oliwą z oliwek)
• nie usuwać igłą

Porady lekarza mogą wymagać nieliczne sytuacje, w których:
• Wystąpiło zaczerwienie i/lub obrzęk, w miejscu wkłucia i/lub wokół niego po całkowitym lub niecałkowitym usunięciu kleszcza (w sytuacjach gdy pozostał duży fragment). Należy przy tym pamiętać, by obserwować miejsce po usunięciu kleszcza, ponieważ niektóre z charakterystycznych objawów zakażenia mogą się pojawiać nawet kilka tygodni po wkłuciu się kleszcza.
• Wystąpiły nagłe i inne poważne objawy: np. wysoka gorączka, nudności i wymioty, bóle głowy lub objawy neurologiczne.

Każda poradnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej jest wyposażona w odpowiedni sprzęt medyczny, co umożliwia lekarzowi rodzinnemu podjęcie prostych procedur. Jeśli lekarz zadecyduje o konieczności interwencji chirurgicznej, pacjent otrzyma odpowiednie skierowanie na dalsze leczenie.

Jak wyglądają podkarpackie statystyki?
Przenalizowaliśmy cały 2024 rok – mówi Rafał Śliż, rzecznik prasowy Podkarpackiego NFZ. Wirusowe zapalenie mózgu wywołane przez wirusy przenoszone przez kleszcze były powodem wizyty u lekarza 28 pacjentów. Ale sama choroba z Lyme została potwierdzona aż u 9 359 pacjentów! Obecny rok, wcale nie jest lepszy, od stycznia do końca lipca borelioza „zmusiła” do wizyt u lekarza 70150 pacjentów. Pamiętajmy, że nieleczona borelioza w wielu przypadkach oznacza poważne konsekwencje w przyszłości.

Gdzie szukać dodatkowych informacji?
Narodowy Fundusz Zdrowia w najnowszym Poradniku Pacjenta podpowiada, jak rozpoznać zakażenie, kiedy udać się po pomoc do lekarza oraz co zrobić kiedy kleszcz pozostanie w skórze.

Poradnik pacjenta to kompleksowy materiał informacyjny o systemie ochrony zdrowia i profilaktyce. Wszystkie poradniki dostępne są na stronie https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/poradnik-pacjenta/

Nie trzeba składać wniosku, aby otrzymać tzw. czternastą emeryturę (kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne) – ZUS wypłaci je z urzędu. Tegoroczna czternastka trafi do uprawnionych razem z emeryturami i rentami przysługującymi za wrzesień.

– W najbliższych dniach ZUS rozpocznie wypłatę czternastej emerytury. Dodatkowe świadczenie wypłaci z urzędu, bez konieczności składania wniosków. Zakład przekaże czternastki wraz z emeryturami i rentami za wrzesień, zgodnie ze stałym harmonogramem płatności. Niektórzy seniorzy mogą spodziewać się jej nieco wcześniej, bo już pod koniec sierpnia. W ubiegłym roku na Podkarpaciu otrzymało je ponad 383 tys. osób, a łączna kwota wypłat przekroczyła pół miliarda złotych.

Terminy płatności w ZUS to 1, 6, 10, 15, 20 i 25 dzień miesiąca. Świadczeniobiorcy, którzy otrzymują emerytury i renty do 1 dnia miesiąca, mogą spodziewać się czternastek już pod koniec sierpnia. To dlatego, że ZUS przekazuje środki do banków i na pocztę z odpowiednim wyprzedzeniem.

W tym roku pełna czternastka wyniesie 1878,91 zł brutto, czyli tyle, ile minimalna emerytura. Na całą kwotę mogą liczyć osoby, których świadczenie podstawowe (np. emerytura, renta) nie przekracza 2900 zł brutto. Osoby ze świadczeniami w wysokości powyżej 2900 zł, ale nie większej niż 4728,91 zł brutto, otrzymają czternastkę pomniejszoną zgodnie z zasadą złotówka za złotówkę.

ZUS nie przyzna czternastki, jeśli okaże się ona niższa niż 50 zł brutto. Nie otrzymają jej więc osoby, które mają emeryturę lub rentę wyższą niż 4728,91 zł brutto. Na dodatkowe świadczenie nie mogą również liczyć osoby, które na 31 sierpnia będą miały zawieszoną wypłatę emerytury/renty, np. dlatego, że przekroczyły limit dorabiania.

– Jednocześnie przestrzegam przed oszustami, którzy mogą się podawać za pracowników Zakładu i proponować „załatwienie” 14. emerytury. O czternastkę nie trzeba wnioskować, bo to dodatkowe roczne świadczenie ZUS będzie wypłacał z urzędu. Apel o rozwagę jest uzasadniony, bo pseudo usługi „na pracownika ZUS” mogą skutkować wyłudzeniem gotówki, danych z dowodu osobistego bądź numeru rachunku bankowego. Pretekstem do nieuczciwych praktyk może być zbliżający się termin wypłaty czternastych emerytur – dodaje rzecznik.